GENEL
BİLGİLER
Yüzölçümü:
7.436 km²
Nüfus:
212.833 (1990)
İl
Trafik No:
08
Artvin,
ili ikiye bölen Çoruh nehri, dik yamaçlı uzun vadileri, 3900 metreye kadar
yükselen birbiri ardına sıralanmış yüksek dağları, balta girmemiş doğal
ormanları, yüksek dağların doruklarında Krater gölleri, Karagülleri, yeşil
yaylaları, fauna ve flora zenginliği, tarihi kilise, kale ve kemer köprüleri,
geleneksel mimarisi ve festivalleri ile çeşitli turizm değerlerini içinde
barındıran otantik bir turizm beldesidir.
Kaçkar
ve Karçal dağlarında yapılan dağ tırmanışları,
bölgenin değişik yörelerinde doğal güzellikler içinde bulunan trekking
parkurlarında yapılan doğa yürüyüşleri, Çoruh Nehri ve Barhal çayında yapılmakta olan rafting, katamaran ve kano gibi akarsu sporları Artvin'in turizm
çeşitliliğini zenginleştirmektedir. 4 ncü Dünya Akarsu
Sporları Şampiyonası 1993 yılında Çoruh nehrinde yapılmıştır.
İLÇELER:
Artvin
(merkez), Ardanuç, Arhavi, Borçka, Hopa, Murgul, Şavşat, Yusufeli.
Karayolu
:
Artvin'e karayolu ile Türkiye'nin her yerinden ulaşım mümkündür.
Otogar
Tel : +90 (466) 5114949
Liman
Tel : (+90-466) 351 40 67
İl
Merkezi ve İlçelerinde bulunan Otobüs İşletmelerinin telefon
numaraları;
Firma:
Metro Turizm
Artvin
Merkez: 0(466) 212 79 36
Yusufeli:
811 22 81
Şavşat:
517 25 95
Hopa:
351 38 21
Firma:
Lüks Artvin Seyahat
Artvin
Merkez: 0(466) 212 21 70
Yusufeli:
811 24 00
Şavşat:
517 13 36
Hopa:
351 30 50
Firma:
Öz Artvin Ekspres
Artvin
Merkez: 0(466) 212 13 76
Yusufeli:
811 21 24
Şavşat:
517 34 35
Hopa:
351 25 26
Firma:
Lüks Karadeniz
Hopa:
351 44 83
Firma:
Metro
Hopa:
351 42 43
Firma:
Ulusoy
Hopa:
351 43 03
Firma:
Doğu Karadeniz
Hopa:
351 46 35
Deniz
Yolu:
Artvin İlinin Karadeniz’e sahil Hopa ilçesinde Liman bulunmakta olup bu limanda
yük taşımacılığı yapılmaktadır.
Adres
: Liman Başkanlığı Hopa
Tel:
(+90-466) 351 40 67
Hava
Yolu:
En yakın havaalanı Erzurum (203 km.) ve Trabzon (234 km.) illerinde
bulunmaktadır.
Kaleler
Artvin
(Livana) Kalesi:
Erzurum–Samsun karayolunun Artvin şehir merkezine çıkış sağlayan noktasında,
Çoruh Nehri üzerinde bulunan Artvin Köprüsü’nün karşı yanında, ırmak tabanından
70 m. yükseklikte ana kayaya bağlanmış konumdadır. Kale içerisinde sarnıç ve
şapel kalıntıları bulunmaktadır. Yapı, 10. yüzyıl ortalarında Bagratlı Krallığı’nca inşa edilmiş, 16. yüzyılda Osmanlılar
tarafından onarım görerek kullanılmıştır. Yüksek kulesiyle dikkat çekmektedir.
Şavşat
(Satlel) Kalesi:
Şavşat ilçesi Söğütlü Mahallesinde bulunmaktadır. Bagratlı Krallığı zamanında inşa edilmiş Osmanlılar
tarafından da kullanılmıştır. Günümüzde terkedilmiş olan kalenin sur
duvarlarının büyük bir bölümü ayaktadır.
Ardanuç
(Gevhernik) Kalesi:
Ardanuç ilçesi, Adakale Mahallesi’nde bulunan yapı,
yöredeki en eski ve en önemli kalelerden birisidir. Kalenin ilk yapımına
milattan önceki dönemlerde başlandığı bilinmektedir. Bagratlı Krallığı, Çıldır Atabekleri ve Osmanlıların yönetim
yeri olarak kullanılmıştır. İçkale ve etrafı surlarla
çevrili şehir yapısıyla tek örnektir. Geçmiş dönemlere ait çeşitli kalıntıların
yanı sıra Kanuni Sultan Süleyman’a ait kitabesiyle de dikkat
çekmektedir.
Cami
ve Türbeler
Artvin
il ve ilçelerinin önemli camileri Ortacalar Merkez Camii (Arhavi ilçesi) Muratlı Camii (Borçka ilçesi), Esenköy Camii (Murgul ilçesi)
Kocabey Camii (Şavşat ilçesi) Demirkent Camii (Yusufeli ilçesi), İskender Paşa Camii ve
Türbeleri (Ardanuç İlçesi)'dir.
İskenderpaşa
Camii ve Türbeleri:
Ardanuç ilçesi, Adakale mevkiinde bulunmaktadır. İlk
yapımına Osmanlı döneminde yapılmış, 1553 yılında tamir edilerek tekrar ibadete
açılmıştır. Yanında Osmanlı dönemine ait Hatice Hanım, Ali Paşa ve Süleyman
Paşa’ya ait türbeler bulunmaktadır.Yörenin ilk camisi olması açısından önem
taşımakta olup günümüze sağlam olarak gelmiştir.
Kiliseler
ve Manastırlar
İnanç
Turizminin önemli merkezlerinden olan Artvin'de Altıparmak (Barhal) Manastır Kilisesi Camii (Yusufeli ilçesi ), Hamamlı
(Dolıshana) Manastır Kilisesi (Merkez), İşhan Kilisesi (Yusufeli ilçesi), Yeni Rabat Kilisesi
(Ardanuç ilçesi), İbriga Şapeli (Borçka ilçesi), Tibeti Kilisesi ( Şavşat ilçesi), Köprülü Kilise ( Şavşat
ilçesi), Porta Manastır Kilisesi (Merkez) Dörtkilise Manastırı (Yusufeli ilçesi) önemli olan kilise ve
manastırlardır.
Köprüler
Berta
Köprüsü:
Artvin-Şavşat yolu üzerinde bulunmaktadır. 1878 yılında Osmanlılarca yaptırılmış
olup, döşeme uzunluğu 64 m’dir. Üç gözlü ve düz yollu
köprüler sınıfına girmektedir. Yapı günümüze sağlam olarak ulaşmıştır.
Ortacalar
Çifte Köprü:
Arhavi ilçesi, Ortacalar Bucağına 25 km. kala, Anlı ve
Küçükköy yol ayırımında bulunmaktadır. Birbirine dik
gelecek şekilde planlanan iki köprüden meydana gelmektedir. Her ikisi de gözlü
ve yolu eğimli olan taş köprüler grubuna girmektedir. Günümüze sağlam olarak
ulaşmışlardır.
Çeşmeler
Çelebi
Efendi Çeşmesi:
Artvin Orta Mahalle’de bulunmaktadır. Yapı, 1783 yılında Asma Sultanın kahyası
Çelebi Efendi tarafından yaptırılmıştır. Günümüze bir bölümü ulaşabilmiştir.
Klasik Osmanlı çeşmesidir.
Korunan
Alanlar
Karagöl
Sahara Milli Parkı
Hatila
Vadisi
Camili-Efeler
Tabiatı Koruma Alanı
Camili-Gorgit Tabiatı Koruma Alanı
Plajlar
Karadeniz
sahilindeki Arhavi ve Hopa İlçelerinin 34 km.lik
kıyısında bulunan Hopa- Kemalpaşa Plajı, Hopa Kopmuş Plajı ve Arhavi Plajı denize girmek için
elverişlidir.
Yaylalar
Artvin,
coğrafyası gereği Yayla kültürünün korunduğu yörelerimizden birisidir.
Artvin
Yaylaları
Sportif
Etkinlikler
Rafting:
İlçe topraklarını güneyden kuzeye akarak ikiye bölen Çoruh nehri üzerindeki
dünyanın Zambezi ve Biobio
nehirlerinden sonra en iyi akarsu sporları parkurlarına sahip olması ili su
sporları açısından önemli bir cazibe merkezi haline getirmiştir. Ayrıca Kaçkar dağlarından doğan ve Çoruh nehrinin önemli
kollarından biri olan Barhal çayında da ideal su sporu
parkurları bulunmaktadır. Çoruh nehri ve Barhal
çayında Haziran-Ekim ayları arasında rafting, katamara
ve kano sporları yapılabilmektedir. Ayrıca 4. üncü Dünya Akarsu Sporları
Şampiyonası 1993 yılında Çoruh nehrinde yapılmıştır.
Çoruh
ve Barhal'da Rafting
Trekking
ve Dağ Yürüyüşleri:
Doğu Karadeniz bölgesinin en yüksek dağ silsilesinden olan Kaçkar dağlarında, dağ tırmanışları için Türkiye'nin en
uygun trekking parkurları bulunmaktadır. Yöreye gelen dağcı grupları ve dağcılar
genellikle Yusufeli Yaylalar köyünden, Rize-Çamlıhemşin;Ayder yaylasına
yürüyerek Trans-Kaçkar
yürüyüşlerini tamamlarlar. Ayrıca yörenin diğer dağı olan Altıparmak dağlarında
da uygun trekking parkurları bulunmaktadır.
Kamp-Karavan:
Sahil şeridinde bulunan plajlarda, orman içi dinlenme yerlerinde, milli
parklarda Kamp ve Karavan Turizmi için uygun yerler mevcut olup bunların
başında; Kemalpaşa Plajı ve çevresi, Kafkasör Orman
İçi Dinlenme Yeri, Borçka Karagöl, Şavşat Karagöl, Hatila Vadisi, Sahara, Yusufeli Kaçkar Turizm
Merkezi ve Yusufeli Çevreli Köyü Rafting Kamp Merkezi’dir. Ayrıca Yusufeli
ilçesi Çevreli köyünde rafting kamp alanı bulunmaktadır.
Olta
Balıkçılığı:
İl genelinde yer alan akarsu ve göllerden özellikle Barhal Çayı’nda, Hatila
Deresi’nde, Arhavi Ortacalar Deresi’nde ve Borçka
Camili-Maçahel Deresi’nde, yüksek kesimlerde yer alan
halk arasında Karagöl olarak adlandırılan göllerde
olta balıkçılığı yapılmaktadır.
Avlaklar:
Topraklarının çoğunluğu dağlık ve engebeli arazi üzerine kurulmuş olan ilçede av
turizmi için uygun alanlar bulunmaktadır. Özellikle dağ keçisi, ayı, kurt, tilki
ve doğal alabalık ilçedeki önemli avlaklar arasındadır.
Kuş
Gözlem Alanı
Doğu
Karadeniz Dağları
Akarsular
Çoruh
Nehri ve Vadisi:
3225 m. rakımlı Mescit Dağları’ndan doğarak toplam 466 km. kat ettikten sonra
Gürcistan sınırları içerisinde Karadeniz’e dökülmektedir. Nehir aynı zamanda
dünyanın en hızlı akan nehirlerinden biridir. Yöre, her yıl dünyanın her
tarafından gelen, rafting, kano ve nehir kayağı gibi
akarsu sporlarını yapan yerli ve yabancı sporcuları ağırlamaktadır.
Zengin
flora ve faunaya sahip Çoruh Nehri Vadisi, aynı zamanda kuşların göç yolu
üzerindedir. Nehrin çevresindeki bazı kayalıklarda nesli tükenmekte olan kızıl
akbaba türü koloniler halinde yaşamaktadır. Ayrıca Çoruh Vadisi boyunca; boz
ayı, çengel boynuzlu dağ keçisi, yaban domuzu, kurt, çakal, tilki, porsuk,
sansar, su samuru, tavşan, keklik, yaban horozu, çulluk, yaban ördeği, üveyik,
sarıasma, sarısandal, ardıç kuşu, güvercin, tahtalı
kuşu ve çeşitli yaban hayvanı türleri bulunmaktadır.
Bayburt’tan
başlayıp İspir ve Yusufeli’ni takip ederek Artvin’e kadar uzanan ve yaklaşık 260
km. uzunluğundaki nehirde, 4 farklı etapta rafting yapılmaktadır. Zorluk
dereceleri 1, 2, 3, 4, 5, 6’ya kadar çıkmaktadır. Profesyonel sporcuların tercih
ettiği nehirde, 1993 yılında 4. Dünya Akarsu Şampiyonası yapılmıştır.
Altıparmak
(Barhal) Çayı:
Artvin ili sınırları içinde yer alan Altıparmak (Barhal) Çayı, Kaçkar Dağları’nın
güney yamaçlarından doğar, yaklaşık 40 km’lik bir
mesafe kat ettikten sonra Yusufeli’nin 2 km. güneyinde Çoruh Nehri’ne karışır.
Altıparmak Çayı, kano ve nehir kayağı için elverişli
olup, yüksek dağlarla çevrili son derece güzel ve etkileyici bir vadi içinden
akmaktadır. Dağlardaki karların bütün yaz boyunca erimesi nedeniyle, eylül ayına
kadar suyun debisi yüksektir. Vadi, yaban hayatı açısından da çok zengin bir
güzelliğe sahiptir.
Altıparmak
Çayı Havzası’na Artvin veya Erzurum üzerinden Yusufeli’ne gelerek ulaşılabilir.
Yusufeli’nden itibaren 6. km’sinde Öğdem Deresi, Altıparmak Çayı’na
karışmaktadır.
Güngörmez
Suyu:
Yusufeli ilçesi Güngörmez dağlarında bulunmaktadır.
Akşam karanlığında suyunun akmaya başlaması ve gün açıldığında suyunun kesilmesi
ile ünlüdür.
GÖLLER
Borçka
Karagöller:
Boçka camili karayolu üzerinde olup,Borçka ilçesine 27
km. uzaklıktadır.1800 lü yıllarda bugünkü Klaskur yaylasının yakınında bulunan bir tepenin toprak
kayması sonucu Klaskur deresinin önünü kapatması ile
oluşmuş göllerdir. Zengin orman örtüsü ve flora çeşitliliği ile ilgi çekmekte
olup kamp turizmi için İlimizdeki sayılı yerlerdendir. Ayrıca yöre halkı
tarafından mesire yeri olarak kullanılmaktadır.
Şavşat
Karagöl:
Şavşat ilçesine 25 km. uzaklıkta olup, Sahara Karagöl Milli Parkı içindedir. Kamp ve Karavan Turizmi için
ilimizdeki en uygun yerlerdendir. Göl kenarında özel sektör tarafından işletilen
20 kişilik konaklama tesisi bulunmaktadır.
Dağlar
Kaçkar
Sıradağları:
Rize ve Hopa arasında yer alan, yıl boyunca gözlenebilen keskin buzulları,
masmavi gölleri, yeşilin her tonuna sahip ormanları, coşkulu dereleri, binbir çeşit bitkileri ve hayvanları ile doğal bir park
görünümünde olan Kaçkar Sıradağları’nın en yüksek
tepeleri Altıparmak (3480 m.), Kavran (3932 m.) ve Verçenik’tir (3710 m.).
Dağa
yaz aylarında tırmanmak ne kadar kolay ise kış aylarında tırmanmak o kadar
zordur. Kış aylarında kar, vadileri doldurur, yaylaları örter ve evler yok olur.
Ayrıca, buzulların eğimi her zaman çığ düşmesine uygundur.
Kaçkarlar;
Doğu Karadeniz’de Rize – Hopa kıyılarına paralel olarak uzanır. Ağustos ve eylül
ayları, yaz tırmanışları için en uygun zamandır. Kış tırmanışlarında ise şubat
ve mart ayları en uygun zamandır.
Kaçkar
Dağları, genel olarak granit, siyenit, granodiorit ve
andezit türü kayaçlardan oluşmuş, şiddetli akarsu ve buzulların aşındırması
sonucunda da sert bir görünüm kazanmıştır. Deniz kıyısında yükselmeye başlayan
bu dağların kuzey yamaçları gür orman örtüleri ile kaplıdır. Kaçkar Dağları batıdan doğuya doğru 3 bölüm halinde uzanır.
Batıda Verçenik, ortada Kavran ve doğuda Altıparmak
Dağları yer alır.
Kaçkar
Dağları’na kuzey ve güney rotaları takip edilerek çıkılabilir. Kuzey rotası daha
çok profesyonellerin tercih ettiği rotadır.
Karchal
Dağları Türkiye ile Gürcistan arasında yer alan bu dağlar, geçit kuşlarının göç
yolları üzerinde bulunması, endemik bitki çeşitliliği
ve uygun trekking parkurları ile ilimizdeki görülebilecek yerlerdendir.
Diğer
Değerler
Borçka-Camili
(Maçahel) Havzası:
Yörenin; Orman ve yaylalarındaki endemik flora
zenginliği, anıt ağaçları, derelerindeki kırmızı pullu alabalığı, saf kafkas arıları ile üretilen karakovan Maçahel Balı gibi
çeşitli özellikleri vardır. Bu özelliklerinden dolayı Camili Havzasının bir
bölümü Tabiat Koruma Alanı ilan edilerek yöre koruma altına alınmıştır.
Kafkasör : Artvin
il merkezine 8 km. uzaklıkta olup, her yıl haziran ayının 4 ncü haftasında Kafkasör Kültür ve
Sanat Festivali bu yaylada düzenlenmektedir. Ayrıca yöre halkı tarafından mesire
yeri olarak kullanılmaktadır.
Şavşat
Kocabey Kışlası:
Şavşat ilçesine 15 km. uzaklıkta olup, Sahara Karagöl Milli Parkı sınırları içinde bulunmaktadır. Kocabey Kışla Evleri kendine özgü ahşap mimari özellikleri
ile ilgi çekmektedir. Bu yörede her yıl Temmuz ayının 4 ncü haftasında Sahara Pancarcı
Festivali düzenlenmektedir. Kışlada Kamp ve karavan turizmi yapılabilmektedir.
Cehennem
Deresi Kanyonu: Artvin-Ardanuç
karayolunun 25 nci km. sinde yer alan Ardanuç Kanyonu,
ilgi çekici doğal yapısı ile ilimizdeki görülmeye değer yerlerdendir.
Doğu
Karadeniz Bölgesi'nde yer alan Artvin, doğudan Ardahan, güney ve güneydoğudan
Erzurum, batıdan Rize illeriyle; kuzeyden Karadeniz, kuzeydoğudan Gürcistan
Cumhuriyeti toprakları ile çevrelenmiştir. İl topraklarının % 95'i ormanlarla
kaplıdır. Yörede "Karagöl" adıyla anılan küçük göllere
sıkça rastlanır.
İl
ve çevresinde rakım farklılığından kaynaklanan ılıman, sert ve Doğu Karadeniz
iklimi özelliklerine rastlanılmaktadır.
İlk
kuruluş tarihi kesin olarak belli olmayan Artvin ve yöresinde M.Ö. 2. binde
Hurrilerin küçük beylikler kurduğu bilinmektedir.
Bölge, 2 yüzyıl süren Mitanni egemenliğinin ardından
Hitit İmparatorluğunun etkisine girmiştir. M.Ö. 8. yüzyıl sonlarında Kimmerler Kafkaslardan gelerek, Artvin üzerinden Anadolu
topraklarına girmişlerdir. Daha sonra M.Ö. 7. yüzyılda İskitlerin yine Kafkaslar
çevresinden, Anadolu’ya göç ettikleri, bunların bir bölümünün Artvin’e
yerleştikleri bilinmektedir. Ortaçağda, Bizans’ın himayesindeki Bagratlı Krallığı’nın yönetiminde kalan bölge, daha sonra
Selçuklu, Saltuk, Moğol (İlhanlı), Timur, Karakoyunlu, Akkoyunlu ve Safevi yönetiminde kalmıştır. Artvin’de Osmanlı egemenliği
Yavuz Sultan Selim döneminde başlamıştır.
1877-1878
savaşı sonrasında, 3 Mart 1878’de imzalanan Ayastefanos Antlaşması gereği Artvin, Ardanuç, Borçka,
Şavşat ve Hopa’nın Kemalpaşa bucağı savaş tazminatı olarak Ruslara
terkedilmiştir. 3 Mart 1918’de imzalanan Brest-Litovsk Antlaşması ile Ruslar Artvin topraklarından
çekilmişlerdir. Kent, Mondros Ateşkes Müzakeresi ile İngilizlerin eline
geçmiştir. Ardından, 7 Mart 1921 tarihine kadar Gürcistan sınırları içerisinde
kalan Artvin, 43 yıllık bir ayrılıktan sonra, Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin
girişimleri sonucu 23 Şubat 1921’de anavatana katılmıştır. 16 Mart 1921’de
imzalanan Moskova Antlaşması ile bu durum kesinlik kazanmıştır. 7 Temmuz 1921’de
sancak olarak kurulan Artvin, 24 Nisan 1924’te il olmuştur.
Yöresel
yemek çeşitleri bakımından oldukça zengin olan Artvin mutfağında Ağartı denilen
süt ve süt mamüllerinden yapılan yemekler arasında
“kuymak” mahalli yemek olarak yaylacılar tarafından
yapılır. Yörede yetişen sebze ve kır otlarından değişik türlerde yemekler de
yapılmaktadır.
Hamur
işlerinde; hinkel, cergebas,
bişi, katmer, erişte, lokum (lokma) ve börekler yer
almaktadır. Hinlek ve cergebas denilen hamur yiyecekler çevreye özgüdür.
Topluca
yapılan “harfana”larda ve ziyaretlerde taze etlerle ve
ağaç şişlerle hazırlanılan kebaplar yörede önem arz etmektedir. Ayrıca köylerde
kışlık kavurma yapıp saklanır.
Dibek
veya dinklerde döğülerek
hazırlanan ve adı halk arasında “gendirme” ve “keşkek”
olarak bilinen yemekler çok bilinen yöresel yemeklerdir.
Çorbalardan
“püşürük” adlı çorba, en çok bilinenlerdendir.
Bunlardan başka, “çılbır”; “Kaygana (Omlet)”; yağlı, lorlu veya sadece etle
yapılan soğanlı yahni de yerli yemekler arasındadır. Ayrıca sahil kesiminde yer
alan halkın mahalli yemekleri arasında, hamsi balığından hazırlanan; hamsili
pilav, hamsili buğulama, hamsili mısır ekmeği (cadı), hamsi salamura yer
almaktadır.
Başlıca
tatlılar, hasuta, kaysefe,
zurbiyet, ballı lokumdur.
Artvin'den
Yemek Tarifleri
Kuru
fasulyeli kesme çorba
Malzemeler:
1/2
su bardağı kuru fasulye
1
su bardağı erişte
5
su bardağı su
1
adet küçük soğan
1
yemek kaşığı salça
1
yemek kaşığı
tereyağı
tuz,
karabiber
Hazırlanışı:
akşamdan ıslatılmış kuru fasulyeler 5 bardak su ilave edilerek haşlanır.
Fasulyeler iyice yumuşayınca erişteler eklenir. Tuz ve karabiber ilave edilir ve
erişteler pişene kadar kaynatılır. Diğer tarafta küçük küçük doğranmış soğanlar yağda kavrulur. Salça eklenir ve
birkaç dakika daha çevrilir, fasulyeli karışıma katılır. Bir iki taşım daha
kaynatılır ve sıcak servis edilir.
Herisa
Malzemeler:
2
su bardağı buğday
1
tatlı kaşığı tuz
3
su bardağı su
Şerbeti
için:
2
su bardağı şeker
2
su bardağı su
Hazırlanışı:
Geceden ıslatılmış bulguru tuz atarak aynı suyla iyice yumuşayıncaya kadar
haşlanır. Gerekirse su ilave edilir. Piştikten sonra biraz ezerek soğutulur.
Diğer tarafta şerbeti kaynatılır ve soğumaya bırakılır. Şerbet buğdayın üzerine
dökülerek servis edilir. Dilenirse üzeri ceviz ile süslenir.
Ağaç
oyma ve filiz, dal kabuğundan örülen eşyalar, toprak çanak, çömlek, bakır
mamulleri ve kilim yöreden alınabilecek hediyelik eşyalardır.
Borçka
Karagöller ve Camili Havzasını
gezmeden
Çoruhta
rafting, Kaçkarlarda trekking yapmadan,
Kafkasör
Yaylasında Boğa Güreşlerini İzlemeden,
Puçuko
yemeden,
...
Dönmeyin.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder