GENEL
BİLGİLER
Yüzölçümü:
5.520
Km²
Nüfus:
357.191 (1990)
İl
Trafik No:
05
Orta
Karadeniz'de, Yeşilırmak vadisi Harşena Dağı eteklerine kurulan Amasya, 7 bin yılın
üzerindeki eski tarihi boyunca krallık başkentliği yapmış, bilim adamları,
sanatkarlar, şairler yetiştirmiş, şehzadelerin eğitim gördüğü bir belde
olmuştur.
Kurtuluş
savaşının başlangıç temelleri de Amasya'da atılmıştır. Amasya, tarihi ve
kültürel zenginlikleri yanı sıra, özellikle Yeşilırmak
kıyısına yapılmış Yalıboyu evleri ile dikkat
çekmektedir.
Dünyanın
en güzel Misket elması, kirazı, şeftalisi ve bamyasının üretildiği, tarih ve
doğanın birlikte bulunduğu ilginç bir antik kent görmek istiyorsanız sıcak kanlı
ve misafirperver Amasya sizi bekliyor.
İLÇELER:
Amasya
(merkez), Göynücek, Gümüşhacıköy, Hamamözü, Merzifon, Suluova,
Taşova'dır.
Göynücek:
Çekerek
Irmağı Vadisi'nde kurulan ilçeye 8 km. uzaklıktaki Çekerek vadisine bakan
kayalık üzerinde kurulmuş Gökçeli kalesi ilçenin önemli tarihi eseridir. Roma
Döneminde garnizon olarak kullanılan Kalede 98 basamaklı merdiven ile gizli bir
yol bulunmaktadır. İlçe merkezine 6 km. uzaklıkta bulunan Çamurlu köyü İlice
mevkiinde çıkan kaynak suyunun böbrek taşlarına karşı tedavi edici özelliği
olduğu söylenmektedir.
Gümüşhacıköy:
İlçe merkezindeki Bedesten, Büyük hamam, Koyun pınarı ve Kabak çeşmesi; Gümüş
beldesinde yer alan Haliliye Medresesi, Yörgüç Paşa Cami, Darphane Cami, Maden Cami (Eski Kilise)
ilçenin Selçuklu ve Osmanlı dönemi mimari eserleridir. Şarlayuk beldesi ise yeşilin her tonunun bulunduğu,
altyapısı olan bir mesire yeridir.
Hamamözü:
İnegöl
dağlarının doğu ve kuzey eteklerinde kurulmuştur. İlçe merkezinde bulunan Arkut Bey kaplıcası yörenin önemli dinlenme ve piknik
yeridir. İlçe merkezine 1km. uzaklıkta olan Kahramanlar İçmesi bağırsak
parazitlerine iyi geldiği bilinmektedir.
Merzifon:
İl merkezine 49 km. uzaklıktadır. 7. yüzyıl sonlarında Merzifonlu Kara Mustafa
Paşanın Sadrazam olmasıyla Merzifon kök lü imar
değişikliğine uğramıştır.
Amasya;
komşu illerden Samsun, Çorum ve Tokat'a Devlet Karayolu ile bağlıdır. Aynı
zamanda Avrupa -İran Uluslararası (E-5) Karayolu üzerindedir.
İle
en yakın deniz ve havayolu limanları 130 km. uzaklıkta olan Samsun İlinde
bulunmaktadır.
Karayolu
Otogarın şehir merkezine uzaklığı 1,5 kilometredir. Ulaşım şehir içi minibüs ve
firma servisleri ile yapılmaktadır.
Otogar
Tel : (+90-358) 218 80 12
Demiryolu
Amasya, Sivas-Samsun demiryolu üzerinde Sivas'a 261 km. Samsun'a ise 134 km.
uzaklıktadır. İl hudutları içerisinde iki gar (Amasya-Hacıbayram) ve 6 istasyon (Kızılca, Kayabaşı, Eryatağı, Bovazköy, Suluova, Hacıbayram) bulunmaktadır.
İstasyon
Tel : (+90-358) 218 12 39
Konaklar
Hazeranlar
Konağı :
Yalı boyu evleri dizisindeki en güzel konak olan Hazeranlar Konağı Osmanlı döneminin en zarif sivil mimari
örneklerinden birisidir. Konak Defterdar Hasan Talat Efendi tarafından kız
kardeşi Hazeran Hanım adına 1872 yılında
yaptırılmıştır. Diğer kapı Hatuniye Cami avlusu ile
bağlantılıdır. Çift kanatlı selamlık kapısından alçak tavanlı bir mekana
girilir. Dört köşede birer oda ve odaların arasında orta sofanın uzantıları
eyvanlar yer alır. Batı eyvanlarını giriş kata bağlayan sade korkuluklu ahşap
merdivenler işgal eder. Katlarda oturma ve yatak odaları, avlu, kahve odası,
ocaklı oda, ebeveyn ve selamlık odaları ile hela sofa etrafında yer almaktadır.
Kaleler,
Kaya Mezarları
Amasya
Kalesi:
Şehrin ve Yeşilırmağın kuzeyinde bulunan Harşane Dağı adlı dik kayalıklar üzerindedir. Kalenin
Belkıs, Saray, Maydonos ve Meydan adlarına dört
kapısı, kale içinde Cilanbolu adlı su kuyusu, sarnıç,
zindan bulunmaktadır.
Kaleden
70 m. aşağıda Yeşilırmağa ve kral mezarlarına kadar
uzanan M.Ö. III. yüzyıla ait merdivenli yer altı yolu, burç ve cami kalıntıları
vardır.
Kral
Kaya Mezarları:
Amasya Kalesi eteklerinde düz bir duvar misali dikine uzanan kalker kayalara
oyularak yapılmış olan 5 adet mezar, yapıları ve mevkileri itibariyle ilk
bakışta dikkati çekmektedir.
Çevreleri
oyularak ana blok kayadan tamamen ayrılmışlar ve kaya bloklarına merdivenlerle
bağlanmışlardır.
Vadi
içerisinde irili ufaklı toplam 18 adet kaya mezarı bulunmaktadır. Amasya'da
doğan ünlü coğrafyacı Strabon'un (M.Ö. 63-M.S. 5)
verdiği bilgiye göre kaya mezarları Pontus krallarına
aittir.
Aynalı
Mağara (Kaya Mezarı):
Çevre yolunun Samsun güzergahından sağa ayrılan Ziyaret beldesi yolu üzerinde,
şehir merkezine yaklaşık üç kilometre uzaklıktadır. Kral Kaya Mezarlarının en
iyi işlenmiş ve tamamlanmış olanıdır.
Tonoz
kısmında 6'sı sağda, 6'sı solda olmak üzere 12 havari tasviri ile kuzey ve güney
duvarlarında bir takım kadınlı erkekli figürler, doğu cephesinde ise İsa, Meryem
ve Yoannes'ten oluşan bir kompozisyon bulunmaktadır.
Ferhat
Su Kanalı:
Kentin su ihtiyacını karşılamak için Helenistik dönemde yapılmış olan su kanalı
yaklaşık 75 cm. genişliğinde 18 km. uzunluğundadır. Terazi sistemine göre
kanallar oyularak, tünel açılarak bazı yerlerinde duvarlar örülerek inşa
edilmiştir.
Medreseler
Bimarhane
(Darüşşifa):
İlhanlı döneminden günümüze ulaşan tek eserdir. İlhanlı Hükümdarı Sultan Mehmet
Olcaytu ve hanımı Ilduz
Hatun adına 1308 yılında yaptırılmıştır. Yapının özellikle ön cephesi sanat
bakımından değerlidir. Sadece Amasya Bimarhanesine
mahsus bir özellik olan kapı kilit taşında diz çökmüş vaziyette insan kabartması
mevcuttur.
Sultan
II. Bayezid Külliyesi:Sultan
II. Bayezid adına 1485-86 yılında yaptırılan külliye;
cami, medrese, imaret türbe ve şadırvandan oluşmaktadır. Her iki minare
hizasında bulunan yaşlı çınar ağaçlarının külliye ile yaşıt olduğu tahmin
edilmektedir.
Haliliye
Medresesi: Gümüşhacıköy
İlçesi Gümüş Beldesi merkezinde bulunan eser, Çelebi Sultan Mehmed'in Beylerbeyi Halil Paşa tarafından 1413 de
yaptırılmıştır. Kare planlı kapalı avlulu bir medresedir.
Kapı
Ağa Medresesi:Sultan
II. Bayezid'in Kapı Ağası Hüseyin Ağa tarafından 1488
yılında yaptırılmıştır. Ön Asya ve Selçuklu mezar anıtlarında görülen sekizgen
plan şeması fonksiyon itibariyle ilk defa bu medresede tatbik edilmiştir.
Diğer
Medreseler;
-
Gökmedrese 1267)
-
Çelebi Mehmed Medresesi (1415) Merzifon
-
Büyük Ağa Medresesi (1488)
-
Küçük Ağa Medresesi (1463- 1464)
-
Hakala Yolpınar Köyü Kasım
Bey Medresesi (1463- 1464)
Camiler
Burmalı
Minare Cami, Gökmedrese Cami görülmeye
değerdir.Amasya'nın diğer önemli camileri Gümüşlü Cami, Bayezid Paşa Cami, Yörgüç Paşa
Cami, Sofular Abdullah Paşa Cami,Şirvanlı (Azeriler) Cami, Abide Hatun Cami ve
Halifet Gazi Kümbetidir.
Amasya
Camileri
Gök
Medrese Cami (Merkez)
Selçuklu
valilerinden Torumtay'ın (1267) Amasya'da yaptırdığı
kabul edilen Gökmedrese Cami, belirli şekilde
derinliğine uzanan, kubbe ve tonozlarla örtülü, üç nefli bir yapıdır. Kesme taş mimarisi, olgun nispetleri ve
sade süslemeleriyle ağırbaşlı ciddi bir üsluptadır. Caminin çok uzun olan giriş
bölümü medrese olarak kullanılmıştır.
Burmalı
Minare Cami (Merkez)
Selçuklu
Sultanı II. Gıyaseddin Keyhüsrev zamanında Vezir Ferruh
ve kardeşi Haznedar Yusuf tarafından 1237-1247 yıllarında yaptırılmıştır.
Girişin sol tarafındaki cepheye bitişik sekizgen biçimli klasik Selçuklu kümbeti
ve sonradan eklenmiş burmalı minaresi caminin belirgin özelliklerindendir.
Sultan
II. Bayezıt Külliyesi
(Merkez)
Sultan
II. Bayezıt adına 1485-86 yılında yaptırılan külliye;
cami, medrese, imaret türbe ve şadırvandan oluşmaktadır.
XV.
yüzyılın son çeyreğinde yapılan, yan mekanlı (L planlı) cami mimarisinin
gelişmiş son örneğidir. Caminin iki minaresi vardır. Batıda medrese, doğuda
imaret ve konukevi vardır. Her iki minare hizasında bulunan yaşlı çınar
ağaçlarının külliye ile yaşıt olduğu tahmin edilmektedir.
Diğer
Camiler;
-
Fethiye Camii (Bizans- Danişmend 11. Yy.)
-
Gümüşlü Camii (1326)
-
Saraçhane Camii (1372)
-
Çilehane Camii (1413)
-
Medreseönü Camii (1427) Merzifon (II. Murad Camii)
-
Yörgüç Camii (1428)
-
Yörgüç Rüstem Paşa Camii
(1429) Gümüş
-
Hızırpaşa Camii (1466)
-
Kilari Süleyman Ağa Camii (1489)
-
II. Bayezid Külliyesi (1486)
-
Mehmet Paşa Camii (1486)
-
Şamlar Ayas Ağa Camii (1495)
-
Sofular Abdullah Paşa Camii (1502)
-
Hatuniye Camii (1510)
-
Pir Mehmet Çelebi Camii (15. Yy.)
-
Temenna Mescidi (1567)
-
Sofular Camii (15- 16. Yy.) Merzifon
-
Bozacı Camii (16- 17. Yy.) Merzifon
-
Merzifonlu Kara Mustafa Paşa C. (1666)
-
Darphane Camii (18. Yy.) Gümüş
-
Maden Camii (1800) Gümüş
-
Azeriler Camii (1876- 1895)
Ahşap Camiler
-
Abide Hatun Camii (1680)
-
Eyüp Çelebi Camii (1725) Merzifon
-
Hacı Hasan Camii (1714) Merzifon
-
Çay Camii(1774)
-
Eski Kışlacık Köyü Camii (1865)
-
Aşağı Baraklı Camii (1870)
-
Kaleköy Camii (1870)
-
Yukarı Baraklı Camii (1875)
-
Ziyaret Camii (19. Yy.)
-
Şıhlar Köyü Camii (1924)
-
Eliktekke Köyü Camii (1928)
-
Müftü Camii (20. Yy.) Gümüşhacıköy
-
Kızılca İstasyon Camii (1956)
Han,
Hamam ve Çarşılar
Ezine
Han : Amasya
- Tokat Karayolunun 35. km.sinde bulunan Ezinepazar
beldesi içerisinde yolun sol yanındadır. Selçuklu Sultanı Alaaddin Keykubad'ın hanımı Mahperi Hatun tarafından yaptırılmıştır.
Taşhan:
Merzifon ilçesinde, 17. yüzyıl mimarı üslubunda dikdörtgen planla yapılmıştır.
Bedesten
:
Merzifon ilçesinde, dikdörtgen planlı, kubbeli dış cephelerde dükkanlarla
çevrilidir.
Eski
Hamam:
Merzifon ilçesindedir. Kitabesine göre 1678 yılında yaptırılmıştır.
Diğer
Hamamlar;
-
Karsavul Hamamı (Roma)
-
Yıldız Hamamı (13. Yy.)
-
Arkut Bey Hamamı (13. Yy.)
-
Çifte Hamam- Merzifon (1388)
-
Hızırpaşa Hamamı (15. Yy.)
-
Mustafa Bey Hamamı (1436)
-
Kumacık Hamamı (15. Yy.)
-
Çukur Hamamı (15. Yy.)
-
Sinan Paşa Hamamı- Uluköy (15. Yy.)
-
Kızlar Sarayı Hamamı (15. Yy.)
-
Gediksaray Hamamı (15. Yy.)
-
Ziyaret Hamamı (15. Yy.)
-
Çayüstü Köyü Hamamı- Suluova (15. Yy.)
-
Maarif Hamamı- Merzifon (16. Yy.)
-
Maarif Hamamı- G. Hacıköy (16. Yy.)
-
Paşa Hamamı- Merzifon (1677)
-
Tuz Pazarı Hamamı- Merzifon (1677)
-
Ekin Pazarı Hamamı- G. Hacıköy (1658)
-
Eski Hamam- Gümüş (19. Yy.)
Kaplıcalar
Terziköy
Kaplıcası ilin önemli kaplıcasıdır. Gözlek Kaplıcası,
Hamamözü (Arkut Bey)
Kaplıcası ve Ilısu Kaplıcası diğer
kaplıcalarıdır.
Terziköy
Kaplıcası
Yeri
: Amasya'nın güneyinde belediye ve mücavir saha dışındadır.
Ulaşım
: Amasya il merkezine 30 km. uzaklıktadır
Suyun
Isısı : 37oC
PH
Değeri : 6,6
Özellikleri
: Bikarbonatlı, Kalsiyumlu, kısmen Karbondioksitli bir bileşime sahiptir.
Yararlanma
Şekilleri : İçme ve banyo kürleri
Tedavi
Ettiği Hastalıklar : Romatizma, mide ve bağırsak, böbrek ve idrar yolları,
beslenme bozukluğu gibi hastalıklarda olumlu etki yapar.
Konaklama
:90 yataklı bir motel tesisi mevcuttur.
Mesire
Yerleri
Yedi
Kuğular Kuş Cenneti (Yedikır Barajı)
Amasya -Suluova karayoluna 7 km. uzaklıkta bulunur. Baraj gölü çevresinde yer
alan doğal güzelliği, yürüyüş parkuru, DSİ sosyal tesisleri ve balık üretim
tesisleri ile amatör balık avcılığı nedeniyle bölgenin çekici piknik alanı
durumundadır. Göl; kuğu, yabankazı, yaban ördeği, angut, karabatak ve balıkçıl
vb. 34'den fazla kuş türünün barındığı bir kuş cenneti haline gelmiştir.
Borabay
Gölü
Amasya- Taşova karayolunun 44. km.sinden sola ayrıldıktan sonra Taşova-Samsun
karayolunu 14. km.den tekrar sola ayrılarak ulaşılan, doğa harikası Borabay Gölü ve çevresi turizm merkezi ilan edilmiştir.
Ormanlık
alan içerisinde her biri 3 yataklı 9 adet bungalov tipi evler, gazinosu kamp
imkanı, piknik alanları, doğa yürüyüşü ve dinlenme imkanları nedeniyle yerli ve
yabancı ziyaretçilerin uğrak merkezi durumundadır.
Baraklı
Şelalesi
Taşova ilçesinde,Taşova İlçesine 30 km. uzaklıkta olan Özbaraklı beldesi sınırları içerisindedir.
Kuş
Gözlem Alanı
Yedikır
Barajı
Müzeler
ve Örenleri
Müzeler
Amasya
Müzesi
Adres:
Atatürk Cad. Amasya
Tel:
(358) 218 69 57
Hazeranlar
Konağı Etnografya Müzesi
Alpaslan
Müzesi
Örenyerleri
Kral
Kaya Mezarları
Amasya,
doğuda Tokat, güneyde Yozgat, batıda Çorum, kuzeyde Samsun İlleri ile
çevrilidir. Yeşilırmağın Orta Karadeniz Dağları (Canik) arasında oluşturduğu vadi üzerinde
kurulmuştur.
Akdağ,
Tavşan Dağı, İnegöl Dağı, Kocacık Tepesi, Kırklar Dağı, Ferhat Dağı önemli
dağlarıdır. Sulama amaçlı gölet ve barajlar ile sulanan verimli ovalara
sahiptir. Borabay Gölü en önemli gölüdür. Yeşilırmak ve göletlerde yayın, sazan, turna, levrek, pullu
gibi balık türleri bulunmaktadır.
İlde
Karadeniz iklimi - kara iklimi arasında bir geçiş
iklimi hüküm sürer. Yazları kara iklimi kadar kurak, Karadeniz iklimi kadar
yağışlı değildir. Kışları ise Karadeniz iklimi kadar ılıman, kara iklimi kadar
sert değildir.
İlk
yerleşimin MÖ. 5500 yıllarına kadar uzandığı belirlenen Amasya; Antik Çağdan
günümüze kadar geçen zaman içerisinde Hitit, Frig,
Kimmer, Lidya, Pers, Roma, Bizans, Danişmend, Selçuklu, İlhanlı ve Osmanlı medeniyetlerine ev
sahipliği yapmıştır. 1386 yılında Osmanlı topraklarına katılan Amasya, Osmanlı
padişah ve şehzadelerinin gösterdikleri özel ilgi nedenleriyle "şehzadeler
şehri" olarak da ün yapmıştır. Amasya, Kurtuluş Savaşı sırasında ön plana
çıkmıştır. 19 Mayıs 1919'da Samsun'da başlayan Milli Mücadelenin ilk adımı 12
Haziran 1919'da Mustafa Kemal'in Amasya'ya gelmesiyle devam etmiştir. Kurtuluş
Mücadelesinin planları hazırlanmış, Erzurum ve Sivas Kongrelerinin toplanmasına
burada karar verilmiş, 22 Haziran 1919'da yayınlanan Amasya Tamimi ile "Milletin
İstiklalini yine milletin azim ve kararının kurtaracağı" Amasya'da ilan
edilmiştir.
Amasya
tarihi, köklü bir kültür düzeyi yanında ekolojik yapısı itibariyle zengin bir
bitki örtüsüne, dolayısıyla da zengin mutfak kültürüne sahiptir. Yöreye özgün
yemekler arasında, çatal çorba, cırıkda-cızlak (akıtma), helle çorbası,
ekmekaşı (papara), kesme ibik çorbası, toyga çorbası, cilbir, bakla
dolması, hengel (kıymasız mantı), pancar (pastırmalı),
kabak kabuklu pilav, sirkeli ciğer, yuka tatlısı
(yufka patlıcanlı pilav tatlısı), gömlek kadayıfı, halbur tatlısı, zerdali gallesi,
vişneli ekmek (Amasya çöreği), sini su böreği (Amasya usulü) ve Yakasal böreği
sayılabilir.
Amasya'dan
yemek tarifleri:
Mumbar
- İşkembe
Malzemeler:
2
su bardağı bulgur
1
demet maydanoz
1
yemek kaşığı salça
1
tatlı kaşığı karabiber
1
takım koyun işkembesi (mumbarı ile
birlikte)
1
tatlı kaşığı tuz
Hazırlanışı:
İşkembe
kazınır, mumbarın içi temizlenir. İç kısmı dışa
çevrilerek bulgurla birlikte hazırlanan harç mumbarın
içine doldurulur, bakır kazanda işkembe ile birlikte 2 saat kadar pişirilir.
Hasuda
(tatlı)
Malzemeler
:
1
Bardak nişasta
5
Bardak su
1
Bardak toz şeker
3
Kaşık tereyağı
1/2
Bardak ceviz içi
Hazırlanışı:
4 bardak su kaynatılır, 1 bardak su ile nişasta karıştırılır, kaynar suya ilave
edilir karıştırılarak pişirilir. Piştikten sonra bir tepsiye dökülerek üzerine
kızdırılmış tereyağı gezdirilir. Ceviz serpilerek servise sunulur. Sıcak olarak
yenir.
Kalbura
Bastı
Malzemeler
:
1
Paket margarin
Şerbet
için:
1
paket vanilya
2
adet yumurta
1.5
kg. toz şeker
1
tutam tuz
1
litre su
2
kaşık yoğurt
1/2
limon suyu
1
su bardağı ceviz
1
paket kabartma tozu
Malzemelere
yetecek kadar un
Hazırlanışı:
Unun ortası havuz yapılır. Margarin, yumurta, tuz, yoğurt, vanilya ilave
edilerek yoğrulur. Hamur kulak memesi yumuşaklığına getirilir, hamur yumurta
büyüklüğünde parçalara ayrılır, her parçanın içerisine ceviz konularak kalbur
üzerinde şekli verilir. Bir tepsiye dizilerek orta ısıda fırında 30-35 dakika
pişirilir. Piştikten sonra üzerine soğuk şerbet dökülür. Servis yapılır.
Amasya'dan
El askısı yazma, yemeni, ev yapımı kuşburnu ezmesi, pirinç ve elma alınması
önerilir.
Amasya
Valiliği amasya.gov.tr
Amasya
Müzesinin Mumyalar bölümünü ve Hitit Tanrı Heykelini (Teşup) görmeden,
Yeşilırmak
Yalıboyu'nda Amasya Evlerini
gezmeden,
Kral
Kaya Mezarlarını ziyaret etmeden,
II.
Bayezid Külliyesi, Bimarhaneyi gezmeden,
Borabay
gölünü görmeden,
Amasya
Misket elması yemeden,
...Dönmeyin
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder